Hruaitu maw? Kaihruai tu

Leitlun pumpi zoh rero tik ah (Leadership) timi Kaihruaiawknak hi a sang vivo. Hruaitu tha ngah theinak dingah (Head Hunting) timi hi hnatuan hi a thupi zet. Company tumpi tampi ahcun CEO tha an ngah theinak dingah sumpai tampi cem liam in an hawl. Hruaitu thawn pehpar aw in a liam cia mi le hmailam ih thil ra thleng lai dingmi timi  a dang aw. Hmailam ih thansonak hrang ih thu ruat thiam tla hi a thupi zet. Napolian, Musolini, Headlar pawl zoh tik ah hruaitu cu a suahkeh ihsin cui hruaithiamnak cu a pianpi BA ah a tel cih tiah an pom. Hruaitu tha ngaingai timi pawl cu an suahkheh ihsin cui hruaithiamnak cu an nei cia ih midang zirnak thawn thiam pawl thawn zinaghman pehpar awknak an nei lo. Asianan Leitlun ralpi veihnihnak ihsin hruaitu tampi an suak ih ruahnak khal a danglam vivo theh.

Hruaitu cu zir a theih

Sim zovek in Leitlun ralpi veihhnihnak hnu lam ih leitlun hruaitu pawl ih ruahnak ahcun hruaitu timi cu Nui’ pum sung ihsin a suahpi tiah ruahnak an rak nei. Asianan cumi hnulam ahcun (Leader are made) timi ruahnak cu leitlun mipi pawl hnenah a rung lut sal. Asinan zirawknak ihsin Hruaitu dinhmun lo theih lo ih hmun luahkhat ding tiih pom hnget ding cu a si lo ti kan fiang a tul. Curuangah himi ai ih fiangih mipi pawl ih kan theihnak ding ahcun “Hruaitu timi cu zirhawknak ihsin tundingawk a theih nan lo theih lo ih tundinawk a ngah lo”. Himi ih sullam cu Hruaitu timi cu zirhawknak in tun dingawk a theih ko nan, Hruaitu pitling ding ngaingai cun a theih lo ti tluk khi a si.

Kaihruaitu timi cu Hruaitu an si lo

Tui kan dinhmun zoh rero tik ah Kaihruaitu (Leading Person) timi le Hruaitu (Leader) timi hi tha ten kan thlei dang thiam lo. Pawlkom tampi ah kaihruaitu tampi an um ko nan, Himi kaihruaitu pawl hmuahhmuah hi Hruaitu an sit heh lo. Kaihruaitu tampi cun mah le mah Hruaitu ah kan neih aw theu pang nan Hruaitu thawn danglamnak te an nei cio. Khawkhan thiamnak hin Hruaitu le Kaihruai tui’ dinhmun cu tampi a thlei dang.

Tahthimnak ah Caw rual dinhmun zoh tik ah an feh khawm ih an hmaiah an mah lak ih upa bik maw hmaiah pakhat a feh. Cumi cu Caw kaihruaitu (Leading Cow) a si ih, cumi fehnak ahcun Caw rual dang pawl cun a dung an thlun theh. Chinmi tampi cun kan theih ding. Caw rual pawl hramlak ih rawl an ei tik ah Caw pakhat cun hmaiah a kaihruai ih cui a fehnak pawl ahcun Caw dang pawl cun an thlun vivo. (Cow Boy) timi Caw khal tu cu Hruaitu a si. Caw khal tu (Hruaitu) cun nazi zoh in Caw pawl ih fehnak siseh, Caw paziat an um timi pawl cu a ruahnak thawn khawkhannak a tuah ih cui a tuah mi cu Hruaitu pakhat ih khawkhan thiamnak tiih kawh a si. Hi tahthimnak zoh tik ah (Leading Cow) Caw Kaihruaitu le (Cow Boy) Caw Hruaitu dinhmun ihsin Hruaitu le Kaihruai tui’ dinhmun tampi kan fiang thei ding. Curuangah Pawlkom pakhat ih hmaihruaitu pawl cu Hruaitu an si lo ih Kairuaitu lawng an si. Pawlkom pakhat dik zet ih a feh theinak ding hrang tuah tu cu Hruaitu an si.

Hruaitu timi le Kaihruaitu timi karlak ih a danglamnak bik cu a ruahnak (Vision) le a tumtahnak hi a si. Caan khat lai ahcun Blackberry Company cun American rampi cu a rak uk dah. Cumi lai ah Apple Company cun Iphone tuah dingin timlamnak a nei. Phone sungih ret ding mi Feature pawl, Function pawl cu ziangtin kan ret dingin ziangvek design in kan tuah suak ding timi lam ah an thleng. Cumi lai ah American ram ih an uar zet mi le an duh zet mi Phone design cu a hnuailam ih hmehnak um le Blackberry vek khi a si. Steve Jobs (Apple Company CEO) cu Blackberry design vek ih tuah dingin Department dangdang pawl cun ruahnak an pe. Asinan Steve cun a duh lo (Touch Screen) pawl lawng tuah ding a duh.

Cutik ah bulpak ih duhnak le Company pakhat ih mipi duhnak par ah thu a thleng thlang. Asinan Steve cun a mai thu neihnak hmangin a ruahnak ih um mi le a ruahsan mi Apple iPhone cu a tuah ter thotho. Tuini ah Leitlun ih an duh mi le an uar zet mi “Touch Screen” design cu Steve ih kaihruainak in an tuah suak. Himi lai ahhin a hnatuan pi midang pawl cu a hmailam ah a hmehnak pakhat lawng a um ih a simple tuk tik ah mi in an duh zik lo tin an rak soiselnak sung ihsin a rak tuah mi a si. Steve ih ruahnak le a dang hruaitu pawl ih ruahnak cu an dang aw verver. Asinan Kum reilote hnu ahcun zawi ruahnak a dik deuh ih zawi ruahnak a dik lo timi cu Leitlun mipi pawl in an run sim fiang.

Midang pawl ih ruahnak a hloih mi zoh tik ah Hruaitu le Kaihruai tui’ karlak dinhmun cu a lang mai. Midang pawl ih hmuh ban lo mi ih an ruah ban lo mi cu Hruaitu in a rak ruat ban. Himi lai ih rak lar zet mi Blackberry cu do in design thar a run tuahsuak tik ah leitlun khawvel ih uar bik mi Steve cun a tuah suak si kha!

Kaihruai tu pawl cun mipi pawl ih duhnak cu a dik e dik lo e ti um lo in mipi pawl cu a el lo. Tui thilcang rero mipawl an tuan rero lai mipawl cu tha tak ih a suak theinak ding hrang lawng an ruat. Asinan Hruaitu pawl cun a tul caan ah mipi khal a el hluahhlo mai. Mipi pawl cun dinhmun tha ih feh theinak ding ah huaisen tak in a hruai suak mai. Mipi pawl ih duhnak pawl thlun ringring theu tu pawl cu Hruaitu an si lo ih Kaihruai tu fang an si Hruaitui’ sinak an thling lo.  Mi menmen pawl cun mi zaran ih sinak an nei ih, Kaihruai tu cun kaihruaitu sinnak fang lo an keng. Cuvek thotho in Hruaitu timi le Kaihruai tu timi dinhmun khal a dang aw thotho. Kaihruaitu pawl cun hmailam caan ih ruahnak sau, Khawkhannak an nei ih lo an tuan lai mi par ah tha tak le fumfe tak ih tuan ding lawng an zuam. Asinan Hruaitu pawl cun hmailam caan ih an tuan mipawl ziangvek rah a suak dingih, ziangtin a zar kan to ding timi pawl cu fumfe fellai zet in an timlam cia.

American ram Terms 4 rak uk dah tu Franklin Delano Roosevelt Leitlun ramtin an rak buai vutvo lai Ralpi vei 2nak tiangah American President sinak cu theih zo vek in Ke tha lo in a rak hruai. Asinan American le Leitlun tlunpi cu huaisen zet in thuthen catnak a rak pe. Hivek in a tuah ko nan mipi hmuahhmuah ih lungkimpi mi a rak sit heh cuang lo. Anih khal cu hmailam caan ih thli thleng ding a ruahnak cu hnget khoh zet in a kai ih, American hruaitu tampi pawl thawn awkam elawknak, hmuhawk thiam lonak nasa tak a rak nei dah. A tuanpi ralbawi pawl thawn an el phah in a mai duhnak ih thuthencatnak a tuah tik ah “Democracy Thuneihnak Neitu” ti tiang kawh rak hlawh tu a si. Ziangvek a si khal le Roosevelt hi a mai thuanthu huaisen zet ih rak ngan suak tu a si. Tuihnu ahcun American ram Santhuanthu Roosevelt thu tel lo cun a famkim thei lo ti tiang hi a si. Democracy ram kaihruaiawknak kan ti rero nan vei tampi ahcun Hruaitu cun a mai thu neihnak a hman tulnak lai caan te khal a um timi hi kan fiang a tul.

Kan Santhuan thu zoh rero zo tik ah kan theih zo vek in hlan ahcun a Pa thi a si le a Fa in Lal a run tuan ding a run uk ding ti hi a si. Asinan hivek ih in Hruai thei tu taktak hi kan Chin santhuan thu sungah kutzung khiah theih fang hrawng lawng kan si ding. Kan rampi dinhmun zoh rero tik khal ah Kum Zabil lenglo mirang uknak sungah kan rak um. Kum 1948 Bo Chuk ih Hruainak ruangah zalennak kan run ngah sal. Hi dinhmun zoh tik ah Hruaitu in khawkhannak tha le ruahnak tha a neih ruangah Kaihruaitu pawl cun an kaihruai ih zelennak kan sual suak hi a si. Asinan Zalennak kan ngah hnu Hruaitu thenkhat ih sualnak ruangah Zalennak kan ngah mi cu a saisual theh ih Kum 50 lenglo thim lak ah kan um. Tu ah cui thiamnak lak ih khawvang hmu dekdo fang kan hung si.

Curuangah Kawhhran ah siseh, Zatlang pawlkom ah siseh, kan telnak pawlkom maw, tuanvo kan neihnak ah Hruaitu maw kan si, Kaihruaitu ha kan si timi hi kan tuah tuannak ihsin kan lang ter a tul. Ram na tun ding duh khal a si le a hmaisa ahcun miphun na dunding ta tul. Kan hna kaih lai mi ah Hruaitu dinhmun ih kan tuan lo ih Kaihruaitu fang ih kan tuan a si le kan Miphun le kan Ram a dam lo dingih, Kaihruaitu dinhmun lawng siloih Hruaitu vek ih kan tuan ih kan zuam a si le kan Miphun le kan Ram a dam ding. Curuangah Miphun le Ram a thansonak dingah Hruaitu le Kaihruaitu kan fiang theinak dingah hi cahram te thawn thazang ka pe aw duh.