NISATNAK IHSIN DAIHNEM

Kum 2012 ihsin kalaymyo ih larzet mi hnatuan hi ziangmi a um tin suhaw sehla kutkhih ih kan sim cio ding ka zum mi cu kan nunphung pakhat a si ve mi Thiamtahnak pawl kan ti cio ka zum. Ziangruangah tile hlan ahcun Kalaymyo sungah thiamtahnak cu tluk in a rak lar lo ih, um lo tluk deuh thaw a si ti cu hliakhlai tupawl cun kan thei cio ding.

Hivek ih thiamtahnak thiam sin a um hlan ahcun kan pipu pawl le kan nu le pa pawl cun pat cingin, a hungcut tik ah an kap, lungkher thawn an rial ih, cuihnuah an hnuk, cutin mai duhmi rong suak thei dingin, pat an ciah leh. Cutiih pat hri ih a hungsuah hnu ihsin thiam an ranih mai duhmi puan a si lole angki  cu harsazet in an tah. Hivek pawl vun thlirsal theh ahhin thinlung a tham zet ih, a hru tupawl khal in lunghmui tak in kan hruk. Hi khal hi kan Chin nunphung sungih um mi, theih hngilh theih lo lawlaw mi kan nunphung pakhat a si.

Tui kum zabi 20 hnu ihsin kan zoh a si le thiamrian in le Kawngkaih hmangih thiamtahnak ihsin a thangso mi thingthiam sin tiang um thei dingin kan thang sonak pawl hmuh theih ding in a um thlang. Hitluk ih thansonak pawl cu mangbang thlak khop in a um ih tlunah minung tampi ih thinlung sungah tuancaknak mi a neih ter. Cutin mipi tampi cun cui hna cu a tuan daan an zir thok rero mi khal hmuh theih dingin a um fawn.

“Kum 2012 hnu ihsin Tlangzim ih a um mi Kalaymyo ahcun nunharnak pawl a tum suk ih, hnatuan nei lo pawl hnatuan neih vivo theinak ding timi ruahsannak thawn Thiamsin tahnak pawlkom cu dinthok a si” tiah Thiamsin tahnak pawlkom ih tuanvoneitu Ko Myo cun a sim.

Chin nunphung lawng siloin Myanmar rampi ih nunphung pakhat a si ve kan ti khal le a sual tuk lem lo ding ka zum. Ziangruangah tile kan pipu san ihsin harsa zet ih an rak tah rero mi, thiamtial te cun tuini tui caan ah thiamnak mi a pe ih, tuini ih kan tah rero thiamsin pawl ih suak mi cun leitlun khawzakip ah kan Chin miphun sinak a langter tu ah a cang.

“Thiamsin tah hnatuan hi hnatuan nuamzet mipakhat a si. Sumlut cu cutluk in a tam lo. Hivek hnatuan ka rak tuan hlan ahcun lamzin rem hnatuan ka rak tuan. Cuvek hnatuan ka tuan tik ah ka tak sa khal a bang ih hleiah leitlung ka kei, nisa lak khla ah hna ka tuan, Asinan a tu ahcun daihnemah thiamtah zir in ka um rero. Reilote ah ka thiam cih ko. Ka van thatnak cu rinai in ka rak thiam ol ih nithum sungah ka tah thei mai cutin hni pakaht cu ka tah theh. Cuti ka ti tik ah ol tuk dingah kan ruat ding nan a rak ol lo. Ziangruangahy tik ka thiam mi cu thiamtah fimnak zaten a si lo pakhat te lawng ka thiam. Asinan a hlan vek in nisa lak ah hnatuan ka tul nawn lo a tu cu daihnemah hahdamtak in hna ka tuan thlang” tiah Naunu Tu Tu Aung cun a sim.

“Hlanlai ahcun kalaymyo ah thiamtah zirnak hrang sumpai pek a tul theu. Simduh mi cu thiam duh a si le zir si ko. Asinan cuvek ih sumpai pek ahcun pathlun ihsin thok in an zir. Cuvek ih zirh awk tik ah sumpai cem lawng hman siloin caan pek bet le a tul fawn cutik ah thanso vukvi ding a har. Asinan a tu ahcun a zir duhmi an um a si le a tlun ih kan sim mipawl cu zir tern awn lo in Thiamsin parah kan kai ter cih. Kan nih khal in an thiamnak ding beisei rori in mai sungkua vek rori in kan ruah sak” tiah thiamsin tuahtu Ko Myo cun a sim.

Hitivek ih Thiamsin par ih kai ternak cu Karkhat sungah ziangvek in hna kan tuan thok ding timi an thiam cih tik ah mah le mah rinawknak an nei vivo. A zir tu pawl ih nuntu khawsaknak ding hrang khal ah beiseinak le suahtuahnak tampi a neih ter phah ih an thinlung tla a nuam. Zianghman ruah har ding a um lo ziangah tile hnatuan thianghlim le a si ih hnangam zet ih hnatuan a theih ringring tiah hnatuan tu pawl cun an sim.

Thiamtahnak ih a theih le thiam tul mipawl cu Pat lei tik ah hril thiamnak, a ran, a coih le Design mawitak ih a suak theinak dingih ceibol thiam pawl an si. Kalaymyo ah hivek law mam ih thiamsin a thangsonak san a um. Cui thil cu ziangdang a si lo. Acozah lam ihsin sumpai cawinak, a fat hang malte ih a coih ruangah a si. Thiamsintahnak a um tir 2012 hrangah acozah cun thiamsintahnak pawlkom ah sumpai Ks. 3,000,000 cu a fathang 79 % in a rak coih. Cutiih acozah lamih a coih ruangah 2012 le 2013 ih thiamtahnak a thangso dan cu zatek 60 rori in a thang tiah Sagai ramthen Hotu sang U Myo Mit cun a sim.

Cutin acozah lam cun thiamsintahnak pawlkom pawl cu 201302014 ah sumpai Ks. 6,000,000 cu a coih leh. Cuisine thiamsintahnak pawl cu zatek 80 tluk in a thangso vivo bet.  A tu ahcun Kalaymyo sung lawng ah sin awn lo in khawte lam tiangah, thiamsintahnak cu a um theh. Kalaymyo kiangkap hmuahmuah ah thiamsintahnak hi a zaten 3000 tluk a um tlang thu theih a si.

A tu ahcun fimthiamnak neitu siseh, fimthiamnak a nei lo tu pawl khal in, thiamtahzirnak lam pantu an pung vivo hmuh ding a um. Asinan ruah ding a um mi cu ziangruangah acozah lam cun 2014 ihsin sumpai a coih theu mi a coih duh nawn lo timi hi a si.

“Thiamsintahnak hrangah acozah lam ih sumpai coih mi hi kan beisei tuk. Thiamsin a nei tu hmuahhmuah in kan beisei a si ko. Ziangruangah cui sumcoih mi  cu kan beisei! In coih lo ruangah kan buaiphah maw ti sehla cutluk in cu kan buai lo nan,  kan thangso ding zat kan thang so lo hrawng khi a si. Ziangruangah tile kei a tuvek ih ka thansonak hi a tui kan sim rero mi a cozah lam ih paisa in coihnak ruangah a si. Ziangruangah tile a fat hang a mal tik ah pek sal khal a ol. Nitin ei ding  cu kan nei ringring thei ko nan, Thiamsin pakaht ihsin a dang hundin suak sal dinga har tuk thlang. Cutikah nitin ei haar fang lawng nei ah kan cang. Thiambu pakhat ihsin a dang kan ti pung thei nawn lo. Ahlan vek in acozah lam in sumpai in coih leh sehla Thiambu khal an thang ter dingih, cutin nikhat ih puankhat kan tah mi cu puanhnih kan tah thei thlang ding. Cutin sumpai lakluhnak khal a tam vivo dingih, hnatuan nei hrih lo tupawl khal hnatuan an neih phah thlang ding tiah” Thiamtahnak lam ihsin mipakhat cun acozah hnenlam ih sumpai coih mi thuthawn pehpar aw in a sim.

Thiamsin pakhat tuahnak ding ahhin a malbik ah Ks. 500000 tluk a tul ih, cutik ah Thiamsin tampi tuah ding cun sumpai lam harsatnak a um tik ah an pun thei lo bik cu si ko. Atu Thiamsin neitu pawl cun, “Tampi kan tuah thei lo tik ah hnatuan man pawl kan pek cun sumpai tang a mal thei nasa. Curuangah acozah lam in bomnak um leh sehla cu tu hnak in kan thangso dingih mipi vantlang nunkhal a ong ding tiah” tiah a sim.

A tu ih kan ram dinhmun vek a si le Pat lei duh khal ah pattha cu kan ramah a suak ve lo tik ah man khung zetzet ih lei a si nan a peknak lam ahcun a man cu a kel tlun zianghman ngen ngam a si lo. Cutik ah thiamsin neitu pawl hrangah cun duh thu a sam lo zet. Kan Cozahpi in hivek ih thil thleng mipawl hi a hmu ve lo maw si? A thei tuk ko nan hnaset a tun pang saw? Hih harsatnak hmuahhmuah pawl hi acozah lam in mahte pat tuahnak a si lo le ramdang ta kharnak ding sumpai, a si lo le a pek nak lamah tuanvo la sehla cu kan ram ah hnatuan cawk lo a suak dingih mipi vantlang khal kan thawthawt a nuam phah ding.

Thiamsin tahnak lamih ramthen Hotu sang U Myo Myit cun, “Acozah lam cun a peknak dinglam in ngaih tuah sak vek nan, company pawl ih duhthusam in kan pe thei lo. Ziangrungah tile Sumpai neih tuk rungih thiamsin tuah kan si lo ih kan tuahvek in Pat leinak kan nei lo thiamsin kan pun thei lo tik ahcun an duh thusam cu kan pe thei lo a si bik ko. Acozah lam in sumpai malte a fathang thawn in coih sehla cun kan thangso zet ding nan tiah” a sim.

Thiamtah timi hi kan thlir rero a si le Minu pawl lawngih tah dingah kan ruat. Ahleice in kan nih Chin mipawl in kan ruat cuang. Hmanseh a tu ahcun Minu lawng sin awn lo in mipa tiang in thiamsin an tah thlang.

“Hivek ih thiamsin kan tahnak hi khawte ihsin ra mi ka si ih, Tahtum cia tla ka si lo nawn ka pu tei’ ka tlawngphah thiamtah pawl ka hmu cu ka thinlung in la zet. Cuihleiah Phunhra le ka ong fawn lo ih, Acozah lamah hnatuan ka dil ding sehla ziang kan ngah ding ka ngah sangbik ah Gate Kil fang si ko ding. Cumi hman ngah ding le ding lo fiang a si lo. Minu lawng ih tuan dingah kan ruat nan in kei cun ziangtin hman danglamnak ka thei cuang lo. Hnatuan timi cu kan dam sung tuan ding mi a si tin ka ruat tiah” ေက်ာက္ပန္းေတာင္းနယ္ နဂါးမေက်းရြာက ihsin ra mi ရဲလင္းႏုိင္က cun a sim.

Thenkhat cu thiamsin tahnak lamah hlawhtlingzet tla an um men ding. Asinan cu mipawl cu a tlangpi thu in sumpai neitu pawl an si. Thiamtahnak ih an hmanbik mi pat pawl hi India pat a si ih direct in lei sehla Thukkhat ah Ks. 5000 tluk in lei a theih nan, sumdawng pawl hnenih lei sal tik ahcun Thukkhat ah Ks. 20000 tluk ah a cang. Acozah lam in mipi pawl hrang ruat in lamzin a ong sak a si ahcun mipi pawl khal in kan nuntu khawsaknak ah kan nuam phah ding. Tui kan dinhmun cu Thimsinneitu pawl, cumi hmanih a cah theu tupawl lawng in Order phun in mallai cu thum awk a theih.

Acozah lam in ramsuangsuak zianghman a neih lo tik ah Thiamsin neitu pawl hrangah cun a har sa zet. Asinan ramsungah hnatuan ding duh thus am in a um thei lo tik ah, a um sun tuan thotho a tul fawn. Lairawn le a sehvel ih um mino tampi cu nisatnak ihsin nihnemnak lam pan in hna an tuan rero thok. Kum thum sung hrawngah Thiamsin 3000 tluk a pung.

Hitivek ih hnatuannak thansonak a um rero zoh tik ah hin khat lam in lungawi za ngaingai a si ih khat lam in kan zoh a si le kan rampi ih a tawlrelpi lo mi hi ning a naa. A tu ah acozah lam cun tui hnatuannak pawl pat laknak ah siseh, cun sumpai thang malte in siseh, thuamhnaw peknak lam siseh lamzin a ongsak ih a sialsak vivo a si ahcun kan  rampi sungih a buai rero mi nitin nuntu khawsaknak pawl cu a tumsuk vivo dingih, kan ram sungih hnatuan nei lo pawl khal hnatuan an nei theh fawn ding. Cutin nisatnak ih thlanhriput ih hnatuantu pawl khal kan nunphung a si mi thiam tah hnatuan phah daihnemah ol ai ten pumcomnak kan ngah thei ding tiah hih thuthang Cahram thawn ka ruahnak ka langter.